Vorig jaar heeft NEN de conceptversie van de NEN 6067 gepubliceerd. Het ontwerp bevat een methode waarmee de brandveiligheid kan worden beoordeeld van een parkeergarage met brandcompartimenten die groter zijn dan volgens de prestatie-eisen van het Bouwbesluit is toegestaan. In dit artikel laten Hugo Dorsman van HC PS, John van Lierop van de sectie sprinkler van de Federatie Veilig Nederland en Stan Veldpaus van Kingspan Light + Air hun licht schijnen over deze zaak.
Parkeergarages worden gerealiseerd als losstaand bouwwerk maar maken vaak ook deel uit van een groter geheel. Omdat er veel verschillende gebruikers zijn en een grote variatie aan voertuigen, is de beoordeling van de brandveiligheid complex. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft erop aangedrongen, een nieuwe norm te ontwikkelen, mede omdat de huidige normeringen en richtlijnen zoals het Bouwbesluit en Besluit Bouwwerken Leefomgeving (BBL) ontoereikend zijn.
Bij een brand vallen de meeste slachtoffers niet door het vuur zelf maar door inademing van rook. Rookgasbeheersing en warmteafvoer zouden volgens manager sales en engineering Hugo Dorsman van HC PS in de huidige wet- en regelgeving moeten worden opgenomen naast een verplicht blussysteem.
HC PS adviseert, ontwerpt, levert, installeert en onderhoudt brandveiligheidssystemen. Naast branddetectie gaat het om ventilatie. De onderneming is specialist in parkeergarageventilatie en overdruksystemen in trappenhuizen.
Het ventilatiesysteem van HC PS zorgt er in normale omstandigheden voor dat de voor mensen schadelijke uitlaatgassen worden afgevoerd. Als er vuur ontstaat, signaleert het branddetectiesysteem dat onmiddellijk en zorgt het ventilatiesysteem ervoor dat de rookgassen direct worden weggezogen. Mensen kunnen veilig wegkomen en de brandweer kan snel zijn werk doen en erger voorkomen. Het feit dat er steeds meer elektrische auto’s in parkeergarages staan, onderstreept volgens Dorsman nog eens extra het belang van rookgasbeheersing. ‘’Als de lithiumbatterijen in deze auto’s vlam vatten, komen er zeer giftige gassen vrij, die tot ernstige gezondheidsschade bij de mens kunnen leiden. Ook batterijblokken waar laadpalen op zijn aangesloten, kunnen gaan branden. Een oorzaak kan zijn dat er teveel stroom wordt gevraagd waardoor overbelasting plaatsvindt en brand ontstaat. Slimme systemen zouden er voor kunnen zorgen dat overbelasting wordt voorkomen.’’ De rookgasbeheersing vindt plaats in het kader van NEN norm 6098.
Warmte
Ook afvoer van warmte is van groot belang. Dorsman: ‘’Brand kan zeer hoge temperaturen bereiken en de constructie flink beschadigen. Een parkeergarage krijgt dan te maken met veel vervolgschade. Herstel neemt vaak een lange tijd in beslag, met alle kosten van dien.’’
Volgens Dorsman zouden de huidige normen moeten worden uitgebreid met eisen voor rookgas- en warmteafvoer. ‘’Het Bouwbesluit stelt alleen dat er bij een brand geen slachtoffers mogen vallen. In de nieuwe BBL, die onlangs van kracht is geworden, is een bepaling opgenomen over een verplichte blusinstallatie indien er ruimtes boven een parkeergarage zijn waar wordt gewoond en geslapen. Over afvoer van rook en warmte wordt echter niets gezegd.’’
Compartimentering
Compartimentering is ook een beproefd middel om brandover- en doorslagslag te voorkomen. Dorsman: ‘’Het BBL stelt dat een parkeergarage groter dan 1000 m2 moet worden gecompartimenteerd. Maar ook in die situatie wordt er niets gezegd over warmte- en rookgasafvoer. Het besluit zegt verder dat er een automatisch blussysteem moet zijn indien er boven de parkeergarage ruimtes zijn waar wordt gewoond en geslapen. Maar ook hier niets over afvoer van warmte en rookgas. Zodra er een eis is voor een automatisch blussysteem, vervalt in de huidige normering en wet- en regelgeving de eis voor een automatische rookgas en warmte afvoer. Dat moet anders. De bestaande wet- en regelgeving gaat niet ver genoeg.’’
Trappenhuizen
Als het om rookgasbeheersing gaat, worden volgens Dorsman trappenhuizen bij parkeergarages dieper dan 8 meter vaak ten onrechte vergeten, terwijl zij toch onder vergelijkbare certificering vallen. ‘’In geval van brand is het natuurlijk evengoed belangrijk dat trappenhuizen rookvrij blijven en deuren gesloten blijven zodat rook niet vanuit de parkeergarage het trappenhuis kan intrekken. Mensen moeten altijd een veilig heenkomen kunnen vinden.’’
Symptoombestrijding
John van Lierop is manager bij de Verenigde Sprinkler Installateurs (VSI) in Nederland, onderdeel van Federatie Veilig Nederland. VSI telt 22 leden, zoals producenten, installateurs en aanverwante bedrijven. De meeste VSI-leden houden zich naast toepassing op andere gebieden ook bezig met de advisering, ontwerp, installatie en onderhoud van dit automatisch blussysteem in parkeergarages. Bovendien is Van Lierop manager van European Fire Sprinkler Network en onder meer lid van de commissie die de NEN norm 6067 opstelt.
De afgelopen jaren hebben er regelmatig incidenten in parkeergarages plaatsgevonden. Van Lierop: ‘’Deze hebben het denken over de veiligheid gestimuleerd. Een aantal grote branden heeft flink de aandacht getrokken, bijvoorbeeld recent de brand in een garage in Den Bosch. Daartegenover staan tientallen voorbeelden van branden in parkeergarages die dankzij de inzet van een sprinklerinstallatie werden beperkt zodat erger kon worden voorkomen. Een voorbeeld is de brand onder het Meanderziekenhuis in Amersfoort. De huidige regelgeving doet vooral aan symptoombestrijding en gaat uit van compartimentering en beperking van schade aan – in het geval van parkeergarages – naast geparkeerde auto’s. VSI gelooft dat de oorzaak van de brand aangepakt moet worden en dat de brand zo klein mogelijk moet worden gehouden. Dat is precies wat een sprinklerinstallatie doet; deze richt zich op die auto die op dat moment in brand staat. Het grote voordeel hiervan is dat de brand snel onder controle is en de brandweer de tijd krijgt om na te blussen en samen met andere betrokkenen rustig de tijd krijgt om na te denken over eventuele vervolgstappen. Uit mijn eigen ervaringen weet ik dat in de helft van alle gevallen slechts één sprinklerkop ervoor zorgt dat de brand beperkt blijft tot die ene auto en in heel veel gevallen ook automatisch wordt geblust, hoewel dat laatste niet het directe doel is van sprinkler.”
Volgens Van Lierop zorgen branden in elektrische auto’s voor extra complicaties in verband met giftige gassen. ‘’Maar ook bij branden in benzine- of dieselauto’s komen stoffen vrij die schadelijk zijn voor de mens.’’
Basisvoorziening
Volgens Van Lierop is er in Nederland nog een enorm potentieel als het gaat om sprinklerinstallaties in parkeergarages. ‘’Sprinkler wordt in de huidige wet- en regelgeving nauwelijks genoemd, maar gelukkig staat er in het BBL wel het één en ander over de brandveiligheid in woningen of zorginstellingen. Onderliggende parkeergarages moeten dan wel een automatisch blussysteem hebben.’’ Sprinkler wordt volgens Van Lierop meer en meer gezien als basisvoorziening voor de brandveiligheid en gelukkig dringt volgens hem ook bij steeds meer opdrachtgevers en projectontwikkelaars het besef door dat brandveiligheid van (levens)belang is. ‘’Toch wordt de huidige wet- en regelgeving vaak als het maximum gezien. Als we maar aan de regels voldoen, is het goed… Maar in onze ogen is hetgeen in de wet- en regelgeving is vastgelegd, juist een minimum. Alles begint met een automatisch blussysteem dat de oorzaak van de brand wegneemt. Zeker in combinatie met andere maatregelen, zoals rookgas- en warmteafvoer, vormt een sprinklerinstallatie een zeer goede oplossing.’’
Bestaande parkeergarages
NEN 6067 geldt alleen voor nieuwbouw. Toch zouden ook eigenaren van bestaande parkeergarages de brandveiligheid onder de loep moeten nemen, vindt Stan Veldpaus, projectadviseur Rookbeheersingssystemen bij Kingspan Light + Air. Veldpaus: “We hebben in Nederland ongeveer 15.000 parkeergarages die voor een groot deel tussen 1980 en 2010 zijn gebouwd. De brandveiligheid is er geregeld volgens de inzichten van toen. Maar sindsdien is er veel veranderd: auto’s zijn meer kunststoffen gaan bevatten en we rijden tegenwoordig ook met elektrische auto’s. Dat heeft gevolgen. De brand van nu is de brand van toen niet meer.”
Klein stapje extra
De voorzieningen in deze oudere garages hebben vaak het einde van hun levensduur bereikt en zijn veelal aan vervanging toe. Veldpaus: “Voor gebouweigenaren is dat een goed, natuurlijk moment om het veiligheidsniveau te verhogen. Als zij toch al moeten investeren in het vervangen van een installatie, kunnen zij met een klein stapje extra vaak veel aan veiligheid winnen.” Gebouweigenaren voldoen daarmee ook aan hun zorgplicht op het gebied van veiligheid en gezondheid. “Het Bouwbesluit heeft hiervoor een aantal eisen vastgesteld. Die zijn wat ruimer dan bij nieuwbouw, maar er is wel een ondergrens. Zo mag het brandcompartiment niet groter zijn dan 2000 vierkante meter. De hoofddraagconstructie moet voldoende brandwerend zijn en bij brand moeten mensen zichzelf binnen een afstand van 30 meter in veiligheid kunnen brengen.”
Eenvoudige maatregelen
Relatief eenvoudige maatregelen kunnen de brandveiligheid vaak al aanzienlijk verbeteren, weet Veldpaus. “Kijk bijvoorbeeld naar het mechanische ventilatiesysteem. Een normale, traditionele ventilator kan tot een temperatuur van 55 graden lucht wegpompen. Maar tegenwoordig zijn er ook ventilatoren die wel tot 400 graden lucht weg blazen. Die ventilatoren zijn niet heel veel duurder. Maar bij brand leveren ze veel op: zo’n ventilator kan wel een uur blijven draaien, terwijl een andere ventilator het misschien maar vijf minuten volhoudt.” Ook de bekabeling binnen parkeergarages is een aandachtspunt. Veldpaus: “Traditionele bekabeling bevat halogeen.
De halogeengassen die bij brand vrijkomen zijn heel giftig voor de mens, daar valt dus veel winst te behalen. Ook is het verstandig om de schakelkast niet in de parkeergarage zelf te zetten, maar in een compartiment. Dit soort eenvoudige ingrepen kunnen de brandveiligheid veel verbeteren,”