Het doel vanuit de Europese Unie is bekend: in 2030 moeten alle nieuwe gebouwen CO2-emissievrij zijn. Twintig jaar later moeten alle bestaande gebouwen gevolgd zijn. Die Europese richtlijn EPBD is daarop de laatste jaren aangepast. In de EPBD versie III is daar regelgeving aan toegevoegd op het gebied van gebouwautomatisering en controlesystemen, zodat die energieprestaties niet alleen gemeten en gecontroleerd kunnen worden, maar dat gebouwbeheerders en -eigenaren ook daadwerkelijk energie en dus geld kunnen besparen. “Een besparing van 30% tot 40% op de energierekening is nog steeds mogelijk.”
Het gaat om de zogeheten GACS-regelgeving, waarin staat dat alle gebouwen met een verwarmings- of airconditioningsinstallatie met een vermogen van 290 kW of meer per eind 2025 moeten zijn voorzien van een genormeerd Gebouwautomatiserings- en Controlesysteem (GACS). Op het Smart Buildings event doet Dennis Verschoor van AYYA – Automation namens kennisplatform voor de gebouwde omgeving TVVL uit de doeken wat dat precies inhoudt voor gebouwbeheerders en -eigenaren.
“Door deze aanscherping moeten gebouwen met een vloeroppervlak van omgerekend 18.000 m2 en meer een GACS-systeem hebben. Deze systemen zijn nodig om meerdere redenen. Het kan het energieverbruik in het gebouw permanent bijhouden, analyseren en indien nog bijsturen. Daarnaast meet het ook de energie-efficiëntie van het gebouw. En het informeert de beheerder over de mogelijkheden om deze te verbeteren. Daar zit ook de businesscase voor de gebouwbeheerder, want een energie- en daarmee kostenbesparing van 30% tot 40% op de energierekening is nog steeds mogelijk.”
Dat lijkt dus appeltje-eitje voor iedere gebouwbeheerder, maar schijn bedriegt, weet Verschoor. “Bij de meeste, vooral grote bedrijven valt deze kostenbesparing binnen het operationele budget maar de investeringen zijn projectmatige kosten. Het is de uitdaging om deze verdeling te herzien door besparingen aan de operationele kant te mogen besteden aan projecten die de kosten en CO2 uitstoot verder omlaag brengen.”
Er hangt overigens nog wel een zwaard van Damocles boven de markt, weet Verschoor. “Deze stand van zaken in de EPBD versie III is al sinds 2018 bekend, en ondanks dat eind 2025 snel dichterbij komt, is er bij veel gebouwbeheerders en -eigenaren nog weinig bekend, mede ook door het jargon dat in de regelgeving wordt genoemd.
De invoering van o.a. GACS gaat de EU niet snel genoeg, en in Brussel ligt inmiddels de aanzet voor EPBD versie IV met het voorstel om de grens van 290 kW omlaag te brengen naar 70 kW. En dan vallen ook bijvoorbeeld scholen en gymzalen onder deze regels voor gebouwautomatisering.” Mochten gebouwbeheerders nog niet bezig zijn met het implementeren van een GACS, dan heeft Verschoor wel een aantal tips, die hij ook deelt op het Smart Building event. “De belangrijkste is dat men een Smart Readiness Indicator kan laten invullen. Deze quickscan is ontwikkeld door de Europese Commissie en wordt naar verwachting per 2028 ook verplicht.
Daarbij kijk je als gebouwbeheerder samen met je technisch beheerder niet alleen naar onderhoud en energie, maar ook de gezondheid van de bewoners van het gebouw. Dus op een holistische manier.”
Naast de presentatie van Verschoor geven Jan Willem Duijs van Danfoss en Wim Slabbekoorn van Sauter Building Control Nederland presentaties. Duijs brengt het gebruik van Internet of Things bij installaties in gebouwen aan de orde. Denk in dit geval aan sensoren die gegevens over installaties naar het gebouwbeheerssysteem kunnen sturen. Slabbekoorn behandelt een belangrijk item rondom data-analyse, waarbij cybersecurity met nadruk aandacht krijgt. Dit omdat nog steeds gebouwinstallaties aan het internet gekoppeld worden zonder goed beveiligd te zijn, met alle risico’s van dien. Denk in dit geval aan het binnenkrijgen van een virus, waardoor installaties platgelegd kunnen worden. Hoe dat voorkomen kan worden en welke hulpmiddelen zijn hiervoor voorhanden, bespreekt Slabbekoorn op het Smart Building event.